مرکز آموزشی و درمانی علوی دانشگاه علوم پزشكي تبريز

​​​​​​این شعار از سوی سازمانهای بین المللی با هدف تقویت برنامه های کشوری و جهانی، جلب حمایت مسمسئولین، جلب

مشارکت کلیه سازمانهای مرتبط دولتی و غیر دولتی، بسیج نیروهای مردمی در نظر گرفته شده است.                                                                        

منظور از داروهای ضد میکروبی چیست؟ 

میکروبها انوار مختلفی دارند که شامل باکتریها، ویروسها، قارچها و تکیاخته ها می شوند. به همین ترتیب داروهایی که بر ضد میکروبها بکار می روند نیز انوار مختلفی دارند که شامل آنتی بیوتیکها، داروهای ضدویروس، ضد قارچ و ضد انگل می گردند

آنتی بیوتیکها تنها بر روی باکتریها تاثیر میگذارند و اثری بر روی ویروسها یا سایر انواع میکروب ندارند. علاوه بر آن خود باکتریها نیز شامل انواع بسیار گوناگونی می باشند و هر آنتی بیوتیکی بر روی هر باکتری موثر نیست. این موضوع در مورد ویروسها، قارچها و تک یاخته ها هم صدق میکند. تشخیص اینکه چه میکروبی در بدن ایجاد بیماری بیماری کرده و چه داروی ضدمیکروبی برای آن مناسب است باید توسط پزشک صورت بگیرد و افراد غیر پزشک در این زمینه صاحب نظر نیستند.

مقاومت میکروبی یعنی چه؟

مقاومت میکروبی به این معنی است که دارویی که قبلا بر روی یک میکروب موثر بوده، حالا تاثیر خود را از دست داده است. در واقع تغییراتی در بدن میکروب رخ داده، که به دارو اجازه تاثیر نمی دهد. به بیان دیگر، میکروب به این دارو مقاوم شده. وقتی یک میکروب به یک دارو مقاوم شود، دیگر آن دارو نمی تواند بیماری حاصل از آن میکروب را درمان کند.

چگونه میکروبها مقاوم میشوند؟

میکروبها گاهی بصورت ذاتی به یک آنتی بیوتیک مقاوم هستند ولی در برخی شرایط میکروب به دارویی که قبلا به آن حساس بوده، مقاوم می شود. وقتی یک داروی ضد میکروب مثل آنتی بیوتیک بصورت افراطی در محیط میکروبها وجود داشته باشند، میکروبهای غیر مقاوم از بین میروند ولی میکروبهای مقاوم فرصت رشد و تکثیر پیدا می کنند و از این به بعد این میکروب مقاوم در بدن و محیط جایگزین می شود.

افزایش مقاومت میکروبی چه عواقبی را به همراه دارد؟

زمانی که میکروب ها به داروها مقاوم میشوند، درمان عفونتها سختتر شده و باید از داروهای گرانتر استفاده کرد که بعضی از آنها عوارض بیشتری دارند. علاوه بر آن عفونتهای مقام نیاز بیشتری به بستری داشته، سایر هزینه های درمان را نیز بالاتر می برند.

چرا مقاومت میکروبی سیر فزاینده ای در دنیا دارد؟

استفاده نامناسب و بیش از اندازه از داروهای ضد میکروبی در انسانها، حیوانات و گیاهان ، علت اصلی شکل گیری عفونتهای مقاوم به درمان است. تجویز پزشکی نامناسب و بی رویه داروهای ضد میکروبی ، همچنین عدم اجرای کامل دستورات پزشکی توسط بیماران نقش مهمی در بروز پدیده مقاومت میکروبی دارند.

چه عواملی باعث گسترش میکروبهای مقاوم می شود:

• مصرف خودسرانه ی داروهای ضدمیکروبی بدون تجویز پزشک
• مصرف دارو کمتر از میزان تجویز شده، رعایت نکردن زمان درست مصرف دارو، یا زود قطع کردن دارو قبل از پایان دوره درمان
• رعایت نکردن راه های پیشگیری از عفونت، مثل رعایت نکردن بهداشت فردی که باعث انتقال بیماری از فردی به فرد

چگونه میتوانیم از انتقال میکروبها و میکروبهای مقاوم جلوگیری کنیم؟

• دستها را از چشم، دهان و بینی خود دور نگه دارید، چرا که میکروبها از این طریق میتوانند وارد بدن شوند .
• هنگام سرفه و عطسه، بینی و دهان خود را با دستمال و یا قسمت داخل آرنج خود بپوشانید.
• اگر دچار حالت تهوع، استفراغ و یا اسهال هستید، برای دیگران غذا آماده نکنید.
• همیشه دستها را قبل از خوردن یا تهیه غذا، بعد از دستشویی، و بعد از تماس با اشیا یا سطوح آلوده، با آب و صابون بشوئید.

چگونه میتوانیم از ایجاد مقاومت میکروبی جلوگیری کنیم؟

• از مصرف خودسرانه داروهای ضد میکروبی، شامل آنتیبیوتیکها، خودداری کنیم.
• بدون نسخه پزشک از داروخانه درخواست داروهای ضد میکروبی، شامل آنتی بیوتیک، نکنیم.
• اگر پزشک برای ما آنتی بیوتیک تجویز کرده، دارو را طبق دستور پزشک با مقدار، زمان و روش تجویز شده مصرف کنیم.
• اگر با مصرف داروهای ضد میکروبی، شامل آنتی بیوتیک، دچار مشکل شدیم )مانند تهوع، دل درد، اسهال، قرمزی و خارش پوست، ...( به جای قطع خودسرانه ی دارو با پزشک تماس بگیریم.

برای بیماریهای شایع، چه درمانهایی را خودم میتوانم به کار بگیرم؟

• سرماخوردگی و آبریزش بینی: سرما خوردگیها عمدتا ویروسی هستند و با استراحت، مصرف مایعات کافی و غرغره آب نمک ولرم بهبود می یابد.
• گلودرد: اغلب موارد گلودرد ویروسی هستند و نیاز به آنتیبیوتیک ندارند. اما اگر علائم در عرض 3 - 4 روز بهتر نشد به پزشک مراجعه کنید. استراحت، مصرف مایعات کافی، سوپ، غرغره آب نمک ولرم و قرص های مکیدنی و مسکن کمک کننده است.
• گوش درد: اغلب موارد گوش درد، ویروسی هستند. مصرف مسکن و گذاشتن حوله گرم روی گوش کمک کننده است. بهتر است از ابتدا گوش شما توسط پزشک معاینه شود و اگر پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرد، طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• اسهال: در صورت درد شدید شکمی، وجود خون در مدفور، سیاه بودن رنگ مدفور، تب بیش از 39 درجه، تهوع شدید که نوشیدن مایعات را دچار مشکل کند، به پزشک مراجعه کنید. در کودکان علاوه بر علائم فوق اگر خشکی دهان و زبان، فرورفتگی چشم، گریه بدون اشک، کم شدن ادرار، گیجی و یا خواب آلودگی مشاهده شد سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• درمان اولیه اسهال با مصرف مایعات کافی )مانند محلول ors ( است. بسیاری از موارد اسهال نیاز به آنتی بیوتیک ندارد، مگر اینکه پزشک تجویز کند.

پیامهای کوتاه:

• مقاومت میکروبی یکی از 10 تهدید بزرگ سلامت در جهان است.
• مقاومت میکروبی یعنی درمان سختتر، طولانیتر و پرهزینه تر
• با مصرف مسئولانه آنتی بیوتیک، از آینده ی بدون درمان پیشگیری کنیم.
• هرگز داروهای ضد میکروب را خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
• مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک درمان نیست، تهدید است.
• آنتی بیوتیکهای باقیمانده در منزل را به اطرافیان خود تجویز نکنید .
• مصرف بیرویه آنتی بیوتیک در دامپروری و کشاورزی، خطر مقاومت میکروبی را به همراه دارد.