مرکز آموزشی و درمانی علوی دانشگاه علوم پزشكي تبريز

سیاه سرفه چیست؟

بیماری سیاه‌سرفه (pertussis) یا whooping cough، یکی از بیماری‌های عفونی است که پیش از رواج واکسیناسیون، ۹۳٪ کودکان زیر ۱۰ سال را مبتلا می‌کرد. راه انتقال سیاه سرفه باکتری به نام بوردتلا پرتوزیس است و به‌راحتی از راه تنفس به افراد دیگر منتقل می‌شود. در ادامه این مطلب به بررسی کامل این بیماری، علائم، تشخیص و درمان آن پرداخته‌ایم.

whooping cough؛ بیماری عفونی و باکتریایی

pertussis یک بیماری عفونی است که عامل ایجاد آن باکتری به نام بوردتلا پرتوزیس است. این بیماری با حملات شدید سرفه مشخص می‌شود. درواقع سرفه‌های شدید و پشت سرهم بیمار باعث کبود شدن صورت بیمار می‌شود؛ دلیل نام‌گذاری این بیماری همین است. این بیماری به دو دلیل خطرناک است؛ دلیل اول امکان فوت بیمار و دلیل دوم انتقال سریع این باکتری به افراد دیگر از طریق تنفس. همچنین ممکن است درصورت درمان دیر‌هنگام ریه شخص درگیر شود. به همین دلیل درصورت ابتلا شخص به این بیماری تنفسی مسری باید سریعا به پزشک عفونی مراجعه کند؛ درصورت درگیر شدن ریه بیمار، پزشک عفونی ممکن است برای فرد انواع قرص ریه را تجویز کند.

علائم سیاه سرفه در بزرگسالان چیست؟

بیماری whooping cough در بزرگسالان و کودکان علائم مشابهی دارد، اما بروز این علائم در کودکان شدیدتر است. مراحل ابتلا به pertussis در بزرگسالان و کودکان شامل ۳ مرحله است. در ادامه مراحل سیاه سرفه را معرفی می‌کنیم:

• در مرحله اول، شخص مبتلا آبریزش بینی و سرفه‌های خشک خفیفی دارد که پس از مدتی این سرفه‌ها همراه با خلط غلیظ است. همچنین بیمار بی‌اشتهایی، خستگی و تب مختصری را تجربه می‌کند.
• مرحله دوم که خطرناک‌ترین مرحله بیماری است، همراه با سرفه‌های شدید و متوالی و استفراغ خواهد بود؛ این سرفه‌ها به‌گونه‌ای شدید است که باعث کبود شدن صورت فرد مبتلا می‌‌شود.
• مرحله سوم و آخر این بیماری دوره نقاهت است که بیمار کم‌کم بهبود پیدا می‌کند.

کبودی صورت فرد مبتلا به این دلیل است که شخص هنگام سرفه به‌سختی نفس می‌کشد. همچنین هنگام شروع حملات سرفه‌ای، در لحظه‌ای نفس شخص بند می‌آید و تنفس همراه با صدایی شبیه سوت کشیدن است.  این بیماری ۶ الی ۱۲ هفته به طول می‌انجامد و با ابتلا به آن شخص برای باقی عمر خود مصونیت کامل دارد. در نظر داشته باشید که علائم whooping cough با علائم آسم در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؛ به همین دلیل با مشاهده اولین علائم بیماری تنفسی به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علائم سیاه سرفه در نوزادان؛ حملات سرفه‌ای شدید

علائم pertussis در نوزادان با بزرگسالان و کودکان متفاوت است. حملات سرفه‌ای در نوزادان مبتلا  بعد از خوردن غذا اتفاق می‌افتد. در ادامه علائم این بیماری را در نوزادان بررسی می‌کنیم:

• سرفه‌های نوزادن ممکن است همراه با ترشحات مخاط دهان و بینی باشد؛ تجمع مخاط در بینی و دهان کودک باعث کبودی صورت نوزاد می‌شود.
•  اگر شدت سرفه‌ها زیاد باشد، نوزاد دچار خونریزی از بینی خواهد شد. همچنین ممکن است لکه‌های خونی در چشم نوزاد ایجاد شود.
• حملات سرفه در نوزادان ممکن است باعث خفگی یا آپنه شود.

درصورت ابتلا به این بیماری و درمان نکردن به‌موقع آن، شانس ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند ذات‌الریه افزایش پیدا می‌کند. درنتیجه باید برای درمان به‌موقع whooping cough نوزادان، سریعا به پزشک عفونی مراجعه کرد. درصورتی‌که بیمار به ذات‌الریه نیز مبتلا شده باشد، ممکن است پزشک پس از انجام آزمایش‌های بالینی، داروهایی مانند تاوانکس را تجویز کند. در نظر داشته باشید که دوز مصرف تاوانکس ۵۰۰ باید توسط پزشک تجویز شود؛ بنابراین از مصرف خودسرانه آن اکیدا خودداری کنید.